12 điều ngạc
nhiên về giáo dục mầm non Nhật Bản
Một bà mẹ Trung Quốc sống ở thành phố Kyoto, Nhật Bản đã rất ngạc nhiên về
hệ thống giáo dục mầm non cũng như thói quen của những đứa trẻ ở đất nước này.
Cô đã chia sẻ kinh nghiệm của mình và những gì mình quan sát được
Cô viết: “Trước khi tới Nhật, Tiantian
(con gái cô) đã từng học ở một trường mẫu giáo của Bắc Kinh 1 năm. Vì vậy, các
bạn có thể hiểu rằng, chúng tôi cũng không xa lạ gì với môi trường này. Song,
có những điều ở các trường mẫu giáo Nhật Bản đã khiến tôi phải ngạc
nhiên".
1. Cần rất nhiều túi để tới trường:
. Vào
một ngày, họ nói chúng tôi cần phải chuẩn bị một số lượng túi nhất định với các
kích cỡ khác nhau:
Túi sách vở, túi bao ngoài, túi dụng cụ
ăn uống, hộp dụng cụ ăn uống, túi quần áo, túi đựng quần áo sẽ thay, túi đựng
quần áo sau khi thay ra và túi giày. Sau đó thì túi A phải có chiều dài nhất
định, túi B phải có chiều rộng nhất định, túi C phải đựng vừa trong túi D, túi
E vừa trong túi F. Tôi đã không thể tin được điều đó.
Thậm chí, một vài trường mẫu giáo còn
yêu cầu các bà mẹ phải có những chiếc túi riêng của mình.
Sau 2 năm, chúng tôi đã quen với điều
đó và những đứa trẻ trở nên rất thành thục trong việc đặt đồ đạc vào đúng chiếc
túi của nó. Và tôi cho rằng, lý do người Kyoto không ngại ngần khi phải phân
loại rác thải là vì họ đã được dạy điều này từ khi còn ở trường mẫu giáo.
2. Bọn trẻ xách túi mà không cần sự giúp đỡ
của bố mẹ
Đó là điều thực sự làm tôi ngạc nhiên.
Tôi nhận thấy những người lớn Nhật Bản, dù là bố mẹ hay ông bà bọn trẻ đều
không phải xách bất kì chiếc túi nào cả, trong khi bọn trẻ phải xách tất cả
những chiếc túi đủ kích cỡ này (ít nhất là 2 đến 3 chiếc). Và đáng ngạc nhiên
hơn nữa là bọn trẻ còn có thể chạy rất nhanh!
Còn với chúng tôi thì sao? Có thể, đó
không phải là thói quen của chúng tôi hoặc có lẽ nó là một yếu tố văn hóa, song
tôi mang tất cả những chiếc túi, còn Tiantian thì không phải mang gì cả.
Hai ngày sau, giáo viên của Tiantian
tới và nói chuyện với tôi: “Mẹ Tiantian à, con gái chị có thể
tự làm được mọi việc ở trường…”. Người
Nhật có thói quen là chỉ nói nửa câu, sau đó để người nghe tự hiểu
Ngay lập tức, tôi nhận ra rằng, cô giáo
đang nói về chuyện gì. Song thấy tôi trầm ngâm nên cô ấy nói tiếp: “...việc xách những chiếc túi chẳng hạn…” Sau sự nhắc nhở tế nhị này, tôi
đã để cho Tiantian xách tất cả những chiếc túi của cháu.
Trong một cuộc họp phụ huynh, tôi đã
nói với mọi người rằng thói quen của người Trung Quốc là bố mẹ nên xách mọi thứ
thay cho trẻ con. Lúc đó, đến lượt các bà mẹ Nhật ngạc nhiên đến mức không nói được
lời nào. Và sau đó họ hỏi: ‘Tại sao?’
Tại sao ư? Có phải là vì người Trung
Quốc chúng tôi yêu những đứa con của mình nhiều hơn không?
3. Thay quần áo liên tục
Trường mẫu giáo của Tiantian có một bộ
đồng phục riêng, khi tới trường, cháu phải cởi bỏ nó ra và thay một bồ quần áo
khác dành để vui chơi. Nó phải tháo giày và đi một đôi giày bale màu trắng. Khi
tới sân tập thể dục, lại phải thay giày một lần nữa. Sau giấc ngủ vào buổi
chiều, bọn trẻ lại phải thay quần áo. Thực sự là rất phiền phức.
Khi ở lớp học Hoa Cúc, Tiantian thường
bị chậm trễ trong việc thay quần áo. Tôi thì không thể làm việc này cho cháu
được ngoài việc phụ giúp nó một tay. Song tôi nhanh chóng nhận ra rằng tất cả
các bà mẹ Nhật đều đứng sang một bên và không giúp đỡ bọn trẻ chút nào hết. Tôi
dần hiểu ra rằng, việc thay quần áo này đã dạy bọn trẻ cách sống tự lập. Thông
qua những gì mà chúng phải làm ở trường như thay quần áo, loay hoay với những
rắc rối hàng ngày hay treo những chiếc khăn tay, những đứa trẻ Nhật đã bắt đầu
học được thói quen giữ mọi thứ ngăn nắp từ khi chúng mới chỉ 2, 3 tuổi.
4. Mặc quần soóc vào mùa đông
“Trẻ con Nhật luôn phải mặc quần soóc
vào mùa đông. Lạnh không hề hấn gì với chúng. Ông bà của Tiantian ở Bắc Kinh đã
rất lo lắng về việc này và cho rằng, tôi phải nói chuyện với cô giáo về vấn đề
này, bởi lẽ, trẻ con Trung Quốc không thể chịu được lạnh.
Chắc các bạn không thể tưởng tượng được
khi Tiantian mới bắt đầu vào trường mẫu giáo, ngày nào, cháu cũng bị ốm. Nhưng
khi tôi nói chuyện với các bà mẹ Nhật thì câu trả lời của họ đã làm tôi kinh
ngạc: “Tất nhiên rồi! Lý do chúng tôi đưa bọn trẻ tới
trường mầm non là để chúng ốm mà!”
Nhìn những đứa trẻ khỏe mạnh đang chạy
nhảy, tôi nhận ra rằng chúng ta không nên quá nuông chiều con cái.
5. Chưa đầy 1 tuổi nhưng có thể thi đấu
trong những hoạt động thể thao
“Tất cả những lớp học ở trường mầm non
Nhật Bản đều được đặt tên theo các loài hoa. Ban đầu, Tiantian ở lớp học Hoa
Cúc, sau đó là Hoa Loa Kèn và bây giờ là một trong số những ‘chị cả’ – lớp học
Hoa Violet. Những đứa trẻ chưa đầy 1 tuổi thì ở lớp học Hoa Đào.
Những ‘bông hoa đào’ chưa đầy 1 tuổi
này không chỉ được đưa tới trường mầm non mà còn tham gia vào tất cả các hoạt
động lớn như những buổi thi đấu thể thao hay những chương trình biểu diễn. Nhìn
những đứa trẻ vừa khóc vừa bò về phía trước, tôi luôn cảm thấy rất thương
chúng.
6. Những đội bóng đá nữ
“Khi bọn trẻ học tới lớp mẫu giáo nhỡ ở
trường mầm non, chúng bắt đầu với những bài học nhảy hàng tuần, giống như những
bài tập thể dục thể chất ở nhà. Khi chúng học tới lớp lớn, sẽ có một trận đấu
bóng đá. Khi mà bọn trẻ không tập nhảy cả ngày nữa nghĩa là chúng đang luyện
tập bóng đá. Chúng cũng chơi như những vận động viên thực thụ, thậm chí là còn
thi đấu với các trường mầm non khác. Tiantian đã bị thâm tím đầy người khi chơi
trò chơi này song bù lại con bé khỏe khoắn và dũng cảm hơn.Thực sự là khi chúng
tôi mới tới Nhật Bản, sức khỏe của Tiantian thật là tệ. Bọn trẻ ở Nhật thường
bắt đầu chơi bóng từ khi mới 3, 4 tuổi. Ở độ tuổi ấy, chúng bé hơn bọn trẻ
Trung Quốc rất nhiều. Trong lớp của Tiantian, con bé lớn hơn hẳn những đứa trẻ
khác nhưng lại rất yếu
Bọn trẻ Nhật thì sẽ chạy quanh sân, còn
Tiantian thì sao? Con bé sẽ bị cát nhét đầy giày và sẽ phải nhón chân để đi bộ.
Một lần, bọn trẻ có một chuyến tham quan buộc chúng phải trèo lên một ngọn núi.
Và Tiantian đã phải đi xuống núi và có 2 đứa trẻ Nhật khác nhỏ hơn đi cùng để
dìu con bé. Con bé chưa từng leo bộ lên một ngọn núi trong một tiếng đồng hồ.
Bây giờ thì nó đã khá hơn. Năm ngoái, ở Shangrila, Tiantian đã đi bộ trong vòng
4 tiếng mà không hề hấn gì.
Trẻ em Nhật không học chữ, học tiếng
Anh mà học... cười
Khi bạn hỏi họ dạy bọn trẻ những gì thì
bạn sẽ không bao giờ đoán được câu trả lời: “Chúng tôi dạy bọn trẻ cách luôn
luôn mỉm cười!”. Đây là một trong 12 ngạc nhiên của bà mẹ Bắc Kinh có con học
mẫu giáo ở Nhật Bản.
7. Hệ thống giáo dục có tính hòa nhập
Khi còn ở Trung Quốc, tôi chỉ nhìn thấy
lớp mẫu giáo của Tiantian một vài lần. Mỗi lớp đều có một phòng học riêng, song
ở Nhật Bản thì không phải vậy.
Trước 9h30 sáng và sau 3h30 chiều, cả
trường đều chơi cùng nhau. Trong sân, những đứa trẻ lớn cầm tay những đứa trẻ
nhỏ, những đứa nhỏ đuổi theo những đứa lớn. Chúng chơi đùa rất vui vẻ, như thể
anh chị em ruột.
Ví dụ như cách đây vài ngày, trong nhóm
của Tiantian và một nhóm khác, sau khi biểu diễn tiết mục của chúng, bọn trẻ đã
nói những điều làm cho tất cả các bậc phụ huynh đều phải bật khóc:
“Nhóm của con hôm nay rất vui bởi vì
những em lớp dưới đã biểu diễn rất tốt. Đây là nhóm cuối cùng của bọn con. Khi
bọn con bắt đầu học tiểu học, chắc chắn bọn con sẽ nhớ những người bạn này và
trường của chúng con".
8. Dạy cách “mỉm cười” và nói “cảm ơn”
Trong những trường mầm non ở Nhật,
dường như họ không hề quan tâm đến việc dạy kiến thức cho bọn trẻ.
Chúng không có bất kì quyển vở nào, chỉ
có những cuốn phác thảo mỗi tháng một lần. Trong kế hoạch giáo dục của của nhà
trường cũng không hề có những môn học như Toán, chữ kana (chữ Nhật), nghệ thuật
hay âm nhạc. Và cũng không có cả Tiếng Anh hay những cuộc thi Olympia Toán học
quốc tế. Họ cũng không dạy trượt băng hay bơi lội.
Khi bạn hỏi họ dạy bọn trẻ những gì thì
bạn sẽ không bao giờ đoán được câu trả lời: “Chúng tôi dạy bọn trẻ cách luôn
luôn mỉm cười!”
Ở Nhật, bạn ở đâu không quan trọng, bạn
đang nói chuyện với ai không quan trọng, mà quan trọng nhất là bạn phải ‘luôn
mỉm cười’. Một cô gái luôn mỉm cười là cô gái xinh đẹp nhất.
Họ còn dạy những gì nữa? Họ dạy chúng
nói ‘cảm ơn’.
Có những điều được chú trọng trong nền
giáo dục của Nhật song lại không được quan tâm nhiều ở Trung Quốc. Tuy nhiên,
sau 3 năm, tôi nhận thấy rằng Tiantian đã có những tiến bộ về các môn như âm
nhạc, nghệ thuật và đọc. Sự tiến bộ này là nhờ phương pháp giáo dục toàn diện.
9. Số lượng các hoạt động
Nhìn vào lịch thì có thể biết những
ngày tôi phải chuẩn bị bữa trưa cho Tiantian. Đây là những ngày con bé có những
buổi dã ngoại. Tôi không thể đếm được con bé đã leo núi mấy lần, được đi thăm
bao nhiêu hồ nước, được đi tham quan và nhìn thấy bao nhiêu động vật và cây
cối.
Ngoài ra, Tiantian còn tham gia làm
bánh, tới những ngày hội thể thao, biểu diễn ở những sự kiện cộng đồng, tham
gia những lễ hội được tổ chức qua đêm, tới các buổi giao lưu, những đền chùa,
các buổi triển lãm… Chỉ có thể nói rằng có rất nhiều các hoạt động trong trường
mầm non Nhật Bản.
10. Tổ chức tất cả các ngày lễ
“Điều này cũng thực sự làm tôi ngạc
nhiên. Giống như tôi đã nói ở trên, các trường mầm non của Nhật Bản tổ chức tất
cả các ngày lễ truyền thống của họ: Ngày Con Gái, Ngày Con Trai, Lễ hội Ma đói…
Không chỉ có vậy, họ còn tổ chức ngày Renri (đêm thứ 7 của năm mới theo lịch
âm) và ngày Qixi.
Có buổi học, Tiantian trở về nhà và nói
với tôi rằng: “Hôm nay, cô giáo hỏi con người Trung Quốc tổ chức những ngày lễ
này như thế nào và con đã nói rằng con không biết”. Thật là xấu hổ! Chính tôi
cũng không biết câu trả lời!”
11. Năng lực của giáo viên
“Trong một lớp học ở Nhật, có từ 10 đến
30 học sinh nhưng chỉ có 1 giáo viên. Ban đầu, tôi đã băn khoăn về điều này.
Nếu cô giáo có thể để mắt được tới tất cả bọn trẻ thì quả thực cô ấy rất giỏi.
Sau đó, tôi nhận ra rằng mình đã đánh giá thấp những giáo viên mầm non nơi đây.
Chỉ với một giáo viên, những tác phẩm của 30 đứa trẻ, chỉ huy một đội trống
(rất chuyên nghiệp), việc học nghệ thuật, âm nhạc, học đọc, ngày sinh nhật của
chúng, những nhóm mà chúng tham gia và các ngày hội thể thao…tất cả đều được
sắp xếp một cách ngăn nắp và cẩn thận.
Hãy nhìn cô giáo xem, cô ấy luôn bình
tĩnh và thoải mái. Và cô ấy đã khoảng 50 tuổi rồi đấy! Tôi rất khâm phục cô
ấy!”
12. Sự ảnh hưởng của Phật giáo
“Có lẽ Kyoto là thành phố có nhiều đền
chùa hơn bất kì thành phố nào của Nhật Bản. Nó có một không khí linh thiêng.
Hàng tuần, Tiantian đều được đưa tới các đền chùa. Trong lễ hội quan trọng
nhất, con bé phải quỳ trước Phật và có những hoạt động vào ngày sinh của Phật
cũng như ngày Nirvana. Hôm qua, Tiantian đã tới đền Nishi Honganji để xin một điều ước.
Con bé được đại diện cho cả lớp dâng lên Phật những bông hoa. Tôi đã hỏi xem nó
ước điều gì và con bé nói rằng: “Con ước rằng con sẽ luôn tin tưởng vào Đức
Phật, luôn đối xử với mọi người bằng tấm lòng biết ơn và luôn quan tâm tới
những gì người khác nói”.